I
YA ne uchy`vsya v kobzu graty`,
V nimecz`ki shkoly` ne xody`v
Za kny`zhkov virshi virshuvaty`,
YA ne vy`dav volos`ky`x dy`v —
Neuk neuky`j Chornogir'ya.
Do topircya, a ne do liry`
Ruka mozol`ova zdalas`:
U temny`j lis, ne na Parnas,
Idy` gulyat`, opry`shkiv sy`nu!
Idy` z rushny`ceyu gulyat`,
Doky` vid neyi ne zagy`nesh,
Doky` tvij zvany`j kresny`j brat
Ne zabere kry`vavu zbroyu
I ne sxovaye vraz z toboyu!
Kris ty` buv bat`ko, volya — maty`,
Zeleny`j gaj — i shkola, j xata;
I bil`she pisni ty` ne chuv,
Yak tu, shho chorny`j lis ty` guv!..

II
A ty` kazhesh, nasha Muzo,
Shho budesh vy`tala?
Amin`, amin`, prechy`staya,
Vely`ka, svyataya.
Vy`taj u nas, yak to sonce
Po vely`kij nochi,
Nexaj utrem dribni sl`ozy`,
Zaplkani ochi
I na volyu pody`vy`msya —
Zabudet`sya gore
I dux novy`j v nas zagraye,
Yak golube more...
I voskresnemo nanovo
Z tyazhkoyi mogy`ly`,
J novu pisnyu zaspivayem
Novov dobrov sy`lov.
I vernet`sya nasha volya,
A mozhe, shhe j slava,
I za kry`vdu pospy`tayem
U brativ lukavy`x.
Iz dy`zhmov nam vertaty`mut`
Krov nashu proly`tu.
Nas karaly`, katuvaly` —
I my` budem by`ty`;
Vsi kotyuzi po zasluzi —
Tak xody`t` po svtit!..
A bozhy`j sud musy`t` buty`
Voviky` i viky`.

III
Dushe ty` moya — sxameny`s`!
Do boga ne tobi litaty`
Ty`m komonem prudkokry`laty`m.
Ne styaknesh ty`, ne dolety`sh,
A zamordovana upadesh
I sered zagalu propadesh,
Yak sered stepu toj moty`l`,
Yak ta xmary`nochka u gorax,
Pisku zerence sered morya,
Steblo solimky` sered xvy`l`,
Zaporoshy`nochka v bezladdi, —
Tak ty`, dushe moya, propadesh!..

IV
Yak to v sviti dokorotat`
Nemy`logo viku?..
Bozhe pravy`j, bozhe dobry`j,
Vely`ky`j nash svite!
Koly`-s` dav my` inshu dushu
I inshi dav grudy`,
Chomu ne dav inshu zemlyu,
Ne dav drugi lyudy`?
Shhob na mene... O ni, bozhe,
Ty` nicho ne vy`nen,
A ta dusha sama vy`nna,
Koly` vona gy`ne, —
Chogo pishla na oblaky`?..
Dushe neshhasly`va, —
Tut bog kazav probuvaty`,
Tut nasha mogy`la,
Ne na nebi!..

V
Tvorci slava na nebesix
Voviky` i viky`!
Vin ne vody`t`, yak kishechku,
Steblom cholovika;
Vin dav jomu volyu,
Vin dav jomu v zhy`vu dushu
Zhy`vushhi glagoly`
I zdorove, kripke serce
U zdorovij grudi.
Ne xovajte skarby` vashi,
Nerozumni lyudy`,
Ne zakopujte u zemlyu;
Bo bude karaty` —
I vy`roste v vashy`x domax
Bur'yan sered xaty`.

VI
Lety`, dumo, de dumayesh,
I ne zupy`nyajsya;
Nexaj sobi berut` tilo —
Vid dushi yim zasi!
Nexaj sobi berut` tilo,
V kajdany` okrutyat`,
A dux bozhy`j vovik volen,
Vovik neokuty`j.
I ne vsadyat` jogo v puta
Moskovs`ki nerony`,
Ne roznesut` kopy`tamy`
Vsi tatars`ki koni.
A shho sriblo, a shho zlato?
                         zagruzka...
Berit` sobi zlato,
A my` budem i bez sribla-
Zolota bagati!
Chy`ste serce, chy`sta sovist` —
Ot nashi purpury`;
Vasha slava, vasha dolya
Mene ne oduryat`,
Yak i jogo ne odury`ly`
Ti pomazani brexachi
Vid yunosti i do mogy`ly`!
Vny` naroby`ly` kolachiv —
Ne korovajny`x, a zelizny`x, —
Ta mut`, mabut`, samy` yix yisty`!

VII
Moly`lasya zaruchena:
"O bozhe mij, bozhe!
Vy`rostaj zhe moyu krasu
V chervonuyu rozhu!
Voliyu ya rozhe-kvitkov
V gayu proczvitaty`,
Nizh ya mayu za nelyubom
Svij vik korotaty`.
Pry`jde vesna nedobraya —
Navesni ozhy`yu,
A yak pidu za nelyuba —
Naviky` zagy`nu".

VIII
Koby` chervonuyu kaly`nu,
Zelenoyu da zhereby`nov,
Vzhe gusto-gusto obsady`t`,
Shhob temno, yak vnochi, v nij bulo,
A zhalibny`ci ti zazuli
Tuda zlitaly`s` gnizda vy`t`...

IX
Zoloti zori
V oblakomori,
Yak bili vivci
V goluby`x gorax.
De toj vivchar vash
Xmarov mandurye,
De vin syu temnu
Nich zanochuye?
Chy` v sambirovim
Gayu-rozmayu,
Chy` de divchata
V Zel`mana grayut`,
Chy` de v czary`ci
Donechka tuzhy`t`?..
Virny`j mij druzhe!

X
Xto tak vy`soko
Xmarov mandruye,
Zolotov trubkov
Vivci gurtuye,
I vy`pasaye,
I zavertaye
Shhe j u trebmitu
Graye ta graye?..
Rayu mij, rayu!..

XI
Obertayus`, — a ti lita,
Ti molodi moyi,
Masheruyut` za tamborom
Czisars`kov dorogov.
A ya stoyu ta dy`vlyusya,
Ta ny`shhechkom plachu,
Ta sy`viyu, yak toj golub...
Sam ne znayu, za shho
Vony` mene poky`nuly`!..

XII
Misyacyu-knyazyu,
Bily`j vivcharyu!
V zolotu surmu
Po nochax grayesh,
Daleko vy`dy`sh,
Bagato chuyesh, —
De ya cyu nichku,
De zanochuyu?
Chy` v Tegerani,
V rozhevim gayu,
De odaliska
Perly` zby`raye?..
YA j sam ne znayu!

XIII
Lety`, dushe moya, nebogo,
Kuda napravy`las` litat`;
Lety` — shhasly`va ty` doroga!
Ta ne zby`rajsya ly`sh stupat`
Na morogy` sami lavrovi,
Bo dovedet`sya na glogovi
Sto raz za desyaty` stupat`.
Poly`n` ne mid solodky`j py`t`!
Spivat` — ne u tanku gulyat`!
Teper ne tak, yak to buvalo,
Koly` knyazi nas vely`chaly`,
Z ly`czaryamy` sy`dily` vlad!
Teper — o dole ty` zminchy`va! —
Nema i gly`ny` na mogy`lu
Tomu, shho v rayu ly`sh litaye...

XIV
Ponad slavu nema dobra
V shy`rokomu sviti!
Bez slavon`ky` svit — yak trunva,
Kovercem ne vkry`ta;
Bez slavon`ky` svit — mogy`la,
Tyakzhgo v n`omu zhy`ty`;
Bez slavon`ky` ly`ce v'yane,
Serden`ko marniye;
Bez slavon`ky` sonce peche,
Peche, a ne griye!..

XV
A tiyi proroky`, a tiyi svitiyi,
Shho my`r rozsadzhaly`, yak pal`movy`j sad,
Shho siyaly` pravdu, lyubov i nadiyu, —
Chy` j ty`m v chasomoryu vovik propadat`?
Ne daj togo, bozhe, bo togo j nemaye!
Poborny`ky` pravdy` voviky` mut` zhy`t`.
Vlady`ky` nepravdy` — ti popropadayut`!
Ne bog yix, a lyudy` sami mut` sudy`t`,
I jm'ya yix proklyate zadavlyat` v boloto,
Obkrutyat` proklonom, k nechy`sty`m pishlyut`;
A pravedni vdyagnut` porfiry` i zloto,
Pravdaty` vsyu zemlyu, rozsudzhuvat` mut`
Nepravogo z pravy`m, ty`rana z rabamy`!
I bude zaplata, i budut` platy`t`
Ne peklom, a krov'yu, girky`my` sl`ozamy`:
Xto kil`ko rozsy`pav — ne til`ko i py`t`!
I vsim bude kara, i vsim nadgoroda!
Kry`vavi potoky` ne pusto ry`nut`...
Ne bog me sudy`ty`, a v ruky` narodam
Viddast` vin strashny`j svij i pravedny`j sud.

XVI
Chomu toti nashi pany`, —
Sam sebe py`tayu, —
Xtozna-kudy` gry`mayut`sya
Ta lyudej shukayut`:
To v Pary`zhi, to v Londoni,
To u svyatim Romi?..
Lipshe, brate, ne ry`pat`sya
Ta sy`dity` doma;
Bo i tut yix dostobisa,
Shhe bil`she, yak treba, —
I puzaty`x, i tuzaty`x,
I taky`x, shho nebo
Na grejczari rozproduyut`!..

XVII
U nauci, u rozradi
Ukrayiny` dolya,
A v zalizni da u krovi
Ukrayiny` volya;
A u pisni golosniyi
Ukrayiny` slava!
Blagoslovit` Ukrayinu,
A ya zaspivayu.

XVIII
Bez my`logo nema v sviti
Niyakogo dila;
Bez my`logo svit, yak garesht,
A xata, yak trunva;
Bez my`logo zhy`ttya — grobom.
Purpury`, koruny`
Nashho zdaly`s` bez my`logo?
Nosit` yix zdorovi!..
Odna vnochi rozmovon`ka
Z my`ly`m na rozmovi,
Odna nichka-petrivochka, —
Berit` sobi zlato!
A koxannya i bez nego
Shhasly`ve, bagate!

XIX
Yak ta dolya nevirnaya
Topche nashi kvity`
Svojov nogov zaliznoyu!..
Shho zh musy`m roby`ty`? —
Tu dolen`ku ni vsy`luvat`,
Ani umoly`ty`!

XX
Xto ce lety`t` iz-za morya
Komonem kry`laty`m,
Yak bil`, bily`m? — Vona! Vona!
O, moye ty` svyato!
De zh to gore podilosya
Z shy`rokogo svita?
De zh ti zy`my` studeniyi? —
Ly`sh kvity` ta kvity`!.

XXI
O bozhe mij, bozhe mij!
Rozhevogo svita
Ly`sh na xvy`l`ku, a potemku —
Naviky`, naviky`!..

XXII
Dovgo — kazhesh? O yedy`ne,
Ty` ly`xo gadayesh!
Nenadovgo! I ya znayu,
I ya, my`la, znayu
Tu dorogu, kudy` ty` jdesh! —
Ty` jdesh u mogy`lu!

XXIII
Opered vikna ya gadav
Poklasty` dva — ly`sh dva, o bozhe! —
Ly`sh dva ryadochky` stokrat`-rozhi;
A po dvoru shhob parka pav
I py`shna-gorda, bach, xody`la
Ta sribne pir'yachko rony`la.

XXIV
U kozhdogo svoya para
Ta j svoya porada.
Zijshlo sonce zo dna morya,
Chornogora rada;
Chornogori — bujny`j viter,
A vitrovi — lugy`!
Posumuyut`, povorkuyut`,
Yak znani dva drugy`.
A ty`m chasom sribnorogy`j
Kvapy`t` ponad more
Do ziron`ky` vechirn`oyi
Na lyubu rozmovu.
Vidmorgnuly`s`, obgornuly`s`,
Propaly` u gayu.
A tam yavir cheremshy`nu
Na nich pidmovlyaye;
Pry`xy`ly`las`, pry`tuly`las` —
Nixto yix ne chuye...
Ly`sh ya sam-samisin`ky`j
Syu nichku nochuyu.