Als iemand verre reizen doet,
Dan kan hij wat verhalen.
Daarom nam ik mijn stok en hoed
En ging mijn reis bepalen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Het eerst ging ’t op de Noordpool aan;
Daar was het koud, ik leed er!
Toen is dit door mijn hoofd gegaan:
Het is hier heel wat beter.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
In Groenland was men zeer eufoor,
Dat ik daar kwam logeren;
Ze zetten mij een traankruik voor,
Maar die liet ik passeren.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
De Eskimo’s zijn wild en groot,
Maar ’t zijn ook hele tragen;
Ik noemde ‘r eentje daar een kloot
En kreeg toen vele slagen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Nu was ik in Amerika!
Ik zei mezelf: ‘M’n beste!
De noordpassage is hier, ja,
Die moet je maar eens testen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Fluks ik aan boord en op naar zee,
De kijker vastgebonden,
Maar waar ik zocht, het viel niet mee:
Ik heb haar niet gevonden.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Van hier ging ik naar Mexico –
’t Is verder dan naar Bremen –
Daar, dacht ik, ligt het goud als stro;
Je moet een zak vol nemen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Alleen, alleen, alleen, alleen,
Hoe kan men zich vergissen!
Ik vond daar niets dan zand en steen,
Die zak kon ik dus missen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Daarop kocht ik wat koude kost
En Kieler sprot en koeken
Ik gaf mij op voor extrapost1
Om Azië te bezoeken.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
De mogol is een heel groot man
En allerminst een gekke,
Maar slim; en net was hij van plan,
Een tand te laten trekken.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Ik dacht: zijn tanden doen hem pijn,
Hij schreeuwt; dat is geen zwijgen!
Wat helpt het dan, dat mogol zijn?
Pijn kan men zo wel krijgen!
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Ik gaf de waard mijn erewoord,
Hem spoedig te betalen;
En daarmee reisd’ ik verder voort,
Naar China en Bengalen.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Naar Java en naar Otaheit2
En Afrika natuurlijk.
Ik zag veel mensen, wijd en zijd;
Het was zeer avontuurlijk.
Daar hebt u best heel goochem aan gedaan,
Vertelt u toch verder, heer Jurriaan!
 
Maar ‘k vond het overal als hier,
‘k Vond huizen, hutten, hekken,
De mensen meestal dom maar fier,
En net zo’n grote gekken.
Daar hebt u echt niet goochem aan gedaan,
Vertel maar niet verder, heer Jurriaan!

Ik weet wel een kleur, ja, waarvan ik zo houd,
Die schat ik nog hoger dan zilver en goud;
Die draag ik zo graag op mijn hoofd en kledij,
De ‘kleur van de waarheid’, zo heet zij voor mij.
 
Wel bloeien in lieflijke, tedere vorm
De gloeiende rozen, maar kwetsbaar enorm.
De ‘bloem van de liefde’ werd daarom hun naam;
Hun charme is prachtig, maar houdt niet lang aan.
 
Het blauw van de hemel straalt heerlijk en mild,
Dus koos voor de trouw men dat vriend’lijke  beeld.
Maar soms trekken wolken de ether toch dicht,
Zo dringen ook zorgen de trouw vaak uit zicht.
 
De kleur van de sneeuw, die men stralen steeds ziet,
Heet kleur van de onschuld, maar lang duurt zij niet.
Al gauw is ‘t verdonkerd, ’t verblindende kleed; 
Door laster en afgunst lijdt onschuld ook sleet.
 
Waarom toch, zo vraag je, de kleur die je roemt
De heilige kleur van de waarheid genoemd?
Omdat door haar schijnsel je alles goed ziet
En zij ons bescherming en vastigheid biedt.
 
Haar schaadt ook de gutsende regenbui niet,
Noch bleekt haar het zonlicht, hoe ’t zindert en ziedt;
Dus draag ik haar graag op mijn hoofd en kledij
En heet zij de ‘kleur van de waarheid’ voor mij.

In de arm der liefde rust het fijn,
Goed ook in de schoot der aarde.
Of ‘t daar nog ofwel hier zal zijn,
Waar ik zal mogen aarden:
Dat zoekt mijn geest en peinst en denkt
En smeekt daar Hem om, die rust schenkt.
 
In de arm der liefde rust het fijn,
Mij is ‘t, ach, niet gegeven!
Bij jou, Elise, vond ik fijn
De rust wel van mijn leven.
Maar jij wordt keihard mij ontzegd,
En in mijn bloeitijd kwijn ik weg!
 
In de schoot der aarde rust het fijn,
’t Is stil daar onverminderd,
Hier is het hart vol zorg en pijn,
Daar wordt ‘t door niets gehinderd.
Men slaapt zo zacht, men sluimert zoet
Naar ’t paradijs, daar is het goed.
 
Ach, waar ik eind’lijk vrij zal zijn
Van al wat mij bezwaarde,
In de arm der liefde rust het fijn,
Goed ook in de schoot der aarde!
Dra krijg ik rust, en waar dat zij,
Dat kan – ‘k ben moe -  niet schelen mij.

Hoe heerlijk flonkert
Mij de natuur!
Hoe glanst het zonlicht,
Lacht 't veld vol vuur!
 
Er spruiten bloesems
Uit tak en steel
En duizend stemmen
Uit het struweel.
 
Genot en vreugde
Zijn overal,
O zon, o aarde,
O festival!
 
O liefde, liefde,
Als goud zo puur,
Als ochtendwolken
In 't hoog azuur!
 
Jij zegent heerlijk
Veld, bos en beek
Met bloemengeuren
De ganse streek.
 
O meisje, meisje,
Wat hou 'k van jou!
Je ogen spreken:
Jij mint mij trouw!
 
Zo houdt de leeuw'rik
Van zang en lucht,
En morgenbloemen
Van 's hemels zucht.
 
'k Bemin jou innig,
Met vurig bloed,
Jij die mij jeugd weer
En vreugd en moed
 
Tot nieuwe lied'ren
En dansen geeft.
'k Wil dat jij eeuwig
Dit geluk beleeft!

Nu vaarwel, jij man van lust en smarten!
Man van liefde en mijn levensstaf!
Ga met God, geliefde! Diep in ’t harte
Dale jou mijn zegenbede af!

Ter herinn’ring bied ik je van goud niets
- Wat is goud en opsmuk, goud of bont? – 
‘k Bied je liever een voor 't oog vertrouwd iets,
Wat je hart aan Molly aardig vond.

[ ... ]

Mijn gezicht, waarop jouw kussen speelden,
Neem, zolang ik ben bij jou vandaan,
Half daarvan ten minst’ in schaduwbeelden
Voor je fantasie de afdruk aan!

Neem, jij lieve vleier, enk’le lokken,
Die je vaak doorwoelde en verschoof,
Als je boven vlas aan Pallas’ rokken1,
Boven goud en zijde hen verkoos!

[ ... ]

Aan mijn ogen denk je door dit blauwe
Kransje smekende vergeet-me-niet,
Vaak bedruppeld door ’t weemoedig dauwen,
Dat zo vaak door jou mijn hart ontvliedt!

Zonder liefde
Leve wie dat kan;
Als hij al een mens zou blijven,
Blijft hij toch geen man.
 
Zoete liefde,
Maak mijn leven zoet,
Breng tot rust de wilde driften,
Doe het snel en goed!
 
Laten smachten
Moet een schoonheid wel;
Maar ons eeuwig laten smachten,
Dat is lelijk spel!

Ik kwam alreeds door menig land,
Avecque la marmotte1,
Vond steeds iets voor m’n holle tand,
Avecque la marmotte,
Avecque si, avecque la,
Avecque la marmotte2.
 
Ik heb gezien wel menig heer,
Avecque la marmotte
Die hield van meisjes al te zeer,
Avecque la marmotte,
Avecque si, avecque la,
Avecque la marmotte.
 
‘k Heb ook gezien dat lieve kind,
Avecque la marmotte
Dat mij een leuke kleine vindt,
Avecque la marmotte,
Avecque si, avecque la,
Avecque la marmotte.
 
Laat mij niet zo maar gaan, o heer’n,
Avecque la marmotte
De jongens eten en drinken geern,
Avecque la marmotte,
Avecque si, avecque la,
Avecque la marmotte.

Er bloeit een bloempje, niet geacht,
In ’n stil dal, zonder praal;
Dat streelt het oog en ’t hart zo zacht
Als ’n avondzonnestraal;
Het is veel kostbaarder dan goud,
Dan parels, diamant:
Men noemt het ‘Bloempje Schattebout’
Met recht in ’t hele land.
 
‘k Moet zingen wel een heel lang lied
Van wat mijn bloempje doet;
Wat er voor wonderlijks geschiedt
Aan lichaam en gemoed.
Wat geen elixer, pil of sap
Voor u ooit krijgt gedaan,
Dat levert u mijn bloempje rap
Al ziet men ’t hem niet aan.
 
Wie Schattebout in ’t vaandel voert,
Wordt ’n engel haast daarvan.
Dat heb ik, innig diep ontroerd,
Gezien aan vrouw en man.
Bij man en vrouw, oud maar ook jong,
Trekt ’t als een talisman
Voor ‘n ziel geluk en adeldom
Echt onweerstaanbaar aan.
 
Op ‘n stijve hals een patsershoofd,
[Dat echter elk niveau
Ver, ver beneden zich gelooft,
Dat staat beslist zozo.]1
Als ergens hoge rang of goud
Je gaf een stijve kraag,
Dan lost hem wel mijn Schattebout
En buigt je hoofd omlaag.
 
Het weeft ook over je gezicht
Een vriend’lijk waas, heel teer;
En trekt voor ‘t felle ogenlicht
De wimpers dimmend neer.
Het maakt de stem tot fluitgezang
Bij wie een keel opzet,
En wijzigt in zefyrengang
Van ’n nurks de woeste tred.
 
Op ’n luit wel lijkt het mensenhart,
Dat met muziek zich uit.
Toch spelen dikwijls pret en smart
Te onbeheerst en luid;
De smart, als eer en macht en goud
Opeens de deur uitgaan,
En pret, als zij in menigvoud
Daar pralend vóór weer staan.
 
O, hoe dan Schattebout een mens
Zo mild en lieflijk stemt!
Hoe alleraardigst luim en ernst
In zijn betoov'ring zwemt!
Hoe niemand dan iets doet of zegt,
Dat woede doet ontstaan!
Men trekt dan ook zijn nek niet recht
En gaat niet vooraan staan.
 
O, hoe men dan zo goedgemutst,
Zo vreedzaam werkt en leeft!
Hoe om het bed waarop men rust,
De slaap zo zeeg’nend zweeft!
Want Schattebout weert af gestaag
Wat giftig bijt en steekt;
Al stak een stoker nog zo graag,
De kans daartoe ontbreekt!
 
Ik zing, m’n vriend, geloof me maar,
Geen fabel voor een kind,
Zelfs als je ’t wonder vreemd en raar
En ongelooflijk vindt.
Mijn lied geeft slechts de zwakke schijn
Weer van de lieflijkheid
Die Schattebout op groot en klein
Met woord en wezen spreidt.
 
Ach! Had je ooit maar haar gekend,
Mijn kleine lieve Saar,
- De dood bracht haar aan ’s levens end,
Wreed achter ’t trouwaltaar -,
Dan zag je het compleet stramien
Wat Schattebout vermag;
Je zou in ‘t licht der waarheid zien
Als in de held’re dag.
 
Door haar werd ‘k honderdmaal behoed,
Als ‘k weer eens draafde door.
Zacht bracht zij ’t terug in mijn gemoed,
Wanneer ik het verloor.
Nu grist een geest van ongeduld
Het weg vaak, niet zo kies.
Pas als ‘k moet boeten voor mijn schuld,
Betreur ik het verlies.
 
O, wat ooit bloempjes wonderkracht
Op allerlei gebied
Aan mijn beminde heeft gebracht,
Zegt niet het langste lied! –
Daar ’t meer dan zijde, parels, goud
De schoonheid glans bereidt,
Noem ik het ‘Bloempje Schattebout’,
Maar ’t heet – Bescheidenheid.